Tradycja jarmarków bożonarodzeniowych wywodzi się z kręgu kultury Europy Zachodniej, a dokładniej z terenu Niemiec, Austrii i Szwajcarii. Jej początki datuje się już na wiek XIII wiek. Uważa się, że pierwszy taki jarmark odbył się w Wiedniu w 1294 roku (Christkindlmarkt), a w wieku kolejnym zwyczaj ten dotarł na tereny Niemiec (Weihnachtsmarkt). Stopniowo tradycja zaczęła przenikać również do innych krajów europejskich, w tym do Polski. Początkowo jarmarki trwały jeden dzień, aby umożliwić ludziom zakup wszystkich niezbędnych produktów świątecznych w jednym miejscu. Wraz z upływem czasu zamieniły się w trwające kilka tygodni wydarzenia, stając się nieodłącznym elementem oczekiwania na Święta Bożego Narodzenia.

Współczesne jarmarki, odbywające się najczęściej w zabytkowych częściach miast, zapełnione są straganami, na których kupić można świąteczne ozdoby, pamiątki z danego miejsca czy skosztować lokalnych przysmaków kulinarnych i rozgrzać się grzanym winem. Często jarmarkom towarzyszą wydarzenia okolicznościowe, takie jak koncerty lub jasełka.

Brytyjski dziennik The Times - wyprzedzając sezon świąteczny - opublikował we wrześniu 2022 roku ranking najlepszych europejskich jarmarków świątecznych. Wyróżnione zostały 24 miejsca z 16 krajów:

1. Kolonia, Niemcy
2. Salzburg, Austria
3. Berlin, Niemcy
4. Budapeszt, Węgry
5. Praga, Czechy
6. Strasbourg, Francja
7. Goteborg, Szwecja
8. Bratysława, Słowacja
9. Bohemia – region (Czeskie Budziejowice, Czeski Krumlow), Czechy
10. Wiedeń, Austria
11. Kopenhaga, Dania
12. Tallin, Estonia
13. Bruksela, Belgia
14. Bazylea, Szwajcaria
15. Edynburg, Szkocja
16. Gdańsk, Polska
17. Metz, Francja
18. Kraków, Polska
19. Esslingen, Niemcy
20. Norymberga, Niemcy
21. Sewilla, Hiszpania
22. Zagrzeb, Chorwacja
23. Brugia, Belgia
24. Merano, Włochy

Prym wiodą miasta niemieckie i austriackie  ̶  na podium uplasowały się kolejno Kolonia, Salzburg i Berlin. Niemcy zdecydowanie przodują w zestawieniu: w rankingu mają czworo przedstawicieli – prócz Kolonii i Berlina są to jeszcze Esslingen (19) i Norymberga (20). Austrię, oprócz Salzburga, reprezentuje również Wiedeń (10). Kilka innych krajów również pojawia się w rankingu dwukrotnie. Są to Czechy  ̶  Praga (5) i region Bohemia (9), Francja  ̶  Strasbourg (6) i Metz (17), Belgia  ̶  Bruksela (13) i Brugia (23) oraz Polska  ̶  Gdańsk (16) i Kraków (18). Kolejne 10 krajów w zestawieniu ma po jednym reprezentancie: Węgry  ̶  Budapeszt (4), Szwecja  ̶  Goteborg (7), Słowacja  ̶  Bratysława (8), Dania  ̶  Kopenhaga (11), Estonia  ̶  Tallin (12), Szwajcaria  ̶  Bazylea (14), Szkocja  ̶  Edynburg (15), Hiszpania  ̶  Sewilla (21), Chorwacja  ̶  Zagrzeb (22) i Włochy  ̶  Merano (24). W rankingu połowę miejsc zajmują lokalizacje należące do Europy Zachodniej, będącej kolebką jarmarków bożonarodzeniowych, druga część to przedstawiciele Europy Północnej, Środkowej i Południowej.

Warto przytoczyć opisy naszych polskich reprezentantów w zestawieniu The Times. Pierwszym z nich jest Gdańsk, znajdujący się na 16 miejscu w rankingu:

Czas trwania: 23.11.2022-01.01.2023

Najlepszy na świąteczny romans i światowe przysmaki

Gdański jarmark bożonarodzeniowy w zabytkowym centrum miasta to magiczna zimowa kraina czarów, w której romantyzm emanuje z każdego zakątka — jest nawet miejsce, w którym zakochani mogą całować się pod jemiołą w nadziei na długie wspólne życie. Spodziewaj się zobaczyć parady elfów, mówiącego łosia, Królową Śniegu i jej śpiewających kolędników; ciesz się także zabawą na bajkowej karuzeli. Kup oryginalną biżuterię, ceramikę i ubrania z upcyklingu, takie jak czapki i wyroby z dzianiny, lub zajadaj się szeroką gamą przysmaków z całego świata, w tym tradycyjnej kuchni polskiej (spróbuj pierogów!). Smakoszy skuszą alzackie naleśniki, grecka bougatsa i hiszpańskie churros. Rozgrzej się kubkiem gorącej czekolady, grzanym piwem lub aromatycznym grzanym winem.

Dwa miejsca niżej uplasował się Kraków:

Czas  trwania: 25.11.2022-01.01.2023

Najlepszy dla ekscentryków

Musisz zaufać miastu tak zaangażowanemu w celebrowanie świąt, że wypuszcza na ulicę prawdziwe żywe wielbłądy. Ale przepiękna stara stolica Polski, Kraków, ma w zanadrzu o wiele więcej. Możesz założyć łyżwy na zaśnieżonym placu, posmakować grzanego wina i pierników oraz przeżyć wzniosłe chwile w zacisznych zakątkach i oświetlonych świecami kościołach. Zacznij od zamglonego Rynku Głównego, największego średniowiecznego rynku w Europie, wdychając aromaty skwierczącej kiełbasy ze straganów bożonarodzeniowych. Nad wszystkim góruje przepastny renesansowy budynek Sukiennic. Wewnątrz ozdobne lampy opadają ze sklepienia kolebkowego niczym secesyjne kotwice. Na jasno oświetlonych stoiskach znajdziesz drewniane ozdoby świąteczne i wyszukane małe szopki, idealne na prezenty.

Jarmarki stanowią w naszej kulturze nieodłączną tradycję związaną ze Świętami Bożego Narodzenia. Już pod koniec listopada wprowadzają na ulice miast wyjątkową, magiczną aurę i towarzyszą nam do Świąt lub też, w zależności od regionu, aż do Nowego Roku. Można na nich zakosztować lokalnych specjałów, zakupić podarki dla najbliższych, ale również chłonąć radosną atmosferę oczekiwania na najbardziej rodzinny i unikatowy czas w naszym kręgu kulturowym, jakim jest okres Bożego Narodzenia.

Autorka: Joanna Adamczyk

fot Lucyna Rotter