Zasady pracy przewodników górskich, podobnie jak przewodników miejskich, terenowych i pilotów wycieczek, określa Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych.

Zadania przewodników górskich przedstawiono następująco: „Do zadań przewodnika turystycznego należy oprowadzanie turystów lub odwiedzających, udzielanie fachowej i aktualnej informacji o kraju, odwiedzanych miejscowościach, obszarach i obiektach, sprawowanie opieki nad turystami lub odwiedzającymi w zakresie wynikającym z umowy, a podczas prowadzenia turystów [zadania tożsame jak u przewodników miejskich i terenowych – przyp. aut.], w górach troska o ich bezpieczeństwo w szczególności podczas wyjść wymagających odpowiednich technik i specjalistycznego sprzętu [charakterystyczne dla przewodników górskich – przyp. aut.]” (art. 3, ust. 2).

Artykuł 21 powyższej ustawy warunkuje, iż przewodnicy górscy wykonują zadania dla określonych obszarów górskich, co wymaga posiadania uprawnień określonych ustawą. Kompetencje może otrzymać osoba, która ukończyła 18 lat, nie była karana za przestępstwo umyślne lub inne popełnione w związku z wykonywaniem zadań przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek, posiada wykształcenie średnie lub średnie branżowe, odbyła szkolenie teoretyczne i praktyczne dla określonego obszaru górskiego oraz zdała egzamin na przewodnika górskiego. Uprawnienia te dzielą się na trzy klasy w zależności od stopnia trudności tras. Uzupełnia go jeden z kolejnych artykułów, który mówi, że osoby posiadające już uprawnienia dopuszcza się do egzaminu na zdobycie kompetencji dla dodatkowego obszaru bez konieczności odbycia na nowo szkolenia teoretycznego i praktycznego (art. 22a).

Kwestie prawne dotyczące organizatorów szkoleń dla kandydatów na przewodników górskich przedstawia artykuł 24 ustawy z 1997 roku. Uzyskanie kompetencji do tego rodzaju kształcenia wymaga wpisania do specjalnego rejestru  i umieszczenia w Centralnym Wykazie Organizatorów Szkoleń dla Kandydatów na Przewodników Górskich. Do kontroli organizatorów uprawnieni są marszałkowie województw (art. 24a).

Egzamin na przewodnika górskiego przeprowadza komisja powołana przez marszałka województwa (zależny od lokalizacji obszaru górskiego). W komisji znajdują się przedstawiciele stowarzyszeń zrzeszających przewodników górskich, organizatorów turystyki oraz przedstawiciel wojewódzkiego konserwatora zabytków (jeśli na danym obszarze górskim znajdują się zabytki i muzea). Za przeprowadzenie egzaminu pobierana jest opłata (art. 25).

Uprawnienia przewodnika górskiego mogą być zawieszone za powtarzające się uchybienia w wykonywaniu zadań lub postępowaniu przewodnika górskiego. Przywrócenie uprawnień może wymagać ponownego zdania egzaminu. Szczegółowe zasady zawieszenia i przywrócenia kompetencji określa artkuł 26 ustawy. Cofnięcie uprawnień następuje, gdy osoba zostaje skazana prawomocnym wyrokiem w związku z pełnieniem zadań przewodnika górskiego lub nie zda egzaminu po zawieszeniu uprawnień (art. 27). Za nadawanie, zawieszenie i cofnięcie odpowiedzialny jest marszałek województwa, na którym znajduje się dany obszar górski. Nadanie uprawnień przewodnika górskiego dokumentuje się przez wydanie legitymacji i identyfikatora przewodnika górskiego (art. 28). Osoby te mogą podlegać kontroli przeprowadzanej przez osobę upoważnioną przez marszałka województwa w zakresie posiadania odpowiednich uprawnień oraz poprawności wykonywania zadań (art. 29).

Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów wprowadziła deregulację zawodów przewodnika turystycznego miejskiego, terenowego i pilota wycieczek. Zawód przewodnika górskiego pozostał zawodem regulowanym.

Jak podaje Ministerstwo Sportu i Turystyki, uprawnienia przewodników górskich dzielą się na trzy klasy w zależności od stopnia trudności tras i wycieczek. Program szkolenia dla kandydatów na przewodników górskich III klasy składa się z części ogólnej oraz szczegółowej, a zajęcia praktyczne odbywają się w porze letniej i zimowej. Poniżej znajduje się program kursu:

Części ogólnej – 125 godzin zajęć oraz 2-5 dni zajęć praktycznych

Części szczegółowej – odrębnej dla przewodników:

• beskidzkich – 130 godzin zajęć oraz 15 dni szkolenia praktycznego; łączny czas trwania min. 12 miesięcy;
• sudeckich – 115 godzin zajęć oraz 12 dni szkolenia praktycznego, łączny czas trwania min. 12 miesięcy;
• tatrzańskich – 175 godzin zajęć oraz 65 dni szkolenia praktycznego, łączny czas trwania: min. 24 miesiące.

Aby uzyskać uprawnienia dla klasy wyżej, należy posiadać uprawnienia niższe o jedną klasę. Program przewiduje:

Co najmniej 100 godz. zajęć i co najmniej 10 dni szkolenia praktycznego dla kandydatów na przewodnika górskiego beskidzkiego i sudeckiego klasy II i I;

Co najmniej 75 godz. zajęć i 25 dni szkolenia praktycznego dla kandydatów na przewodnika górskiego tatrzańskiego klasy II;

Co najmniej 65 godz. zajęć i 28 dni szkolenia praktycznego dla kandydatów na przewodnika tatrzańskiego klasy I;

Co najmniej 30 godz. zajęć i 100 dni szkolenia praktycznego dla kandydatów na przewodnika tatrzańskiego klasy I z uprawnieniami do prowadzenia wycieczek w warunkach wysokogórskich, powyżej III stopnia trudności w warunkach zimowych i IV stopnia trudności w warunkach letnich.

Program szkolenia dla kandydatów na przewodników górskich obejmuje m. in.  zagadnienia takie jak: podstawowe wiadomości o górach Europy i świata, geografia turystyczna gór Polski, zagadnienia ochrony obszarów górskich, góry w kulturze polskiej, historia i organizacja turystyki górskiej w Polsce, zasady letniej i zimowej turystyki górskiej, bezpieczeństwo w górach.

Egzamin na przewodników górskich składa się z części teoretycznej – w formie pisemnej i ustnej, oraz praktycznej. Część pisemna trwa 45 minut – to test 30 pytań jednokrotnego wyboru (trzeba uzyskać co najmniej 20 punktów), część ustna  - odpowiedź na pytania z wylosowanego zestawu pytań przed trzyosobową komisją (3-pytaniowe zestawy, za każdą odpowiedź można uzyskać maksymalnie 15 punktów, aby ją zaliczyć należy uzyskać od każdego z egzaminatorów przynajmniej po 9 punków oraz brak odpowiedzi punktowanej na 0 punktów od któregokolwiek z egzaminatorów).

Po zdanym egzaminie, aby uzyskać uprawnienia, legitymację i identyfikator przewodnika górskiego, konieczne jest złożenie wniosku o nadanie uprawnień do marszałka województwa właściwego dla miejsca zamieszkania.

Więcej precyzyjnych informacji można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Sportu i Turystyki po adresem:

https://www.gov.pl/web/sport/jak-nabyc-uprawnienia-przewodnika-gorskiego .

Autor: Joanna Adamczyk

fot Lucyna Rotter