Zasady funkcjonowania usług hotelarskich w Polsce określa Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych (Dz. U. 1997 nr 133 poz. 884). Ustala ona warunki funkcjonowania obiektów hotelarskich oraz ich rodzaje i kategoryzację.

Artykuł 35. ustawy uściśla wymogi jakie muszą spełniać obiekty świadczące usługi hotelarskie: ich odpowiednią wielkość, wyposażenie, zakres świadczonych usług (zależne od rodzaju i kategorii), warunki sanitarne oraz zabezpieczenia przeciwpożarowe. Usługi hotelarskie mogą być świadczone również w innych obiektach, spełniających warunki uwzględnione w ustawie. Za inne obiekty uważa się też wynajmowane przez rolników pokoje i miejsca na ustawianie namiotów w prowadzonych przez nich gospodarstwach rolnych, które dostosowane są do określonych ustawowo wymogów.

Kolejny artykuł przybliża rodzaje obiektów hotelarskich: hotele (posiadające co najmniej 10 pokoi, szeroki zakres usług związanych z pobytem klientów), motele (przy drogach, co najmniej 10 pokoi), pensjonaty (co najmniej 7 pokoi, całodzienne wyżywienie), kempingi (strzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach, samochodach mieszkalnych i przyczepach samochodowych), domy wycieczkowe (co najmniej 30 miejsc noclegowych, dostosowane do samoobsługi klientów), schroniska młodzieżowe (samoobsługa klientów, dla turystyki młodzieżowej), schroniska (poza obszarami zabudowanymi, przy szlakach turystycznych), pola biwakowe (niestrzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach). Artykuł 37. określa kategoryzację dla powyższych obiektów: pięciogwiazdkowa skala ustanowiona jest dla hoteli, moteli i pensjonatów, czterogwiazdkowa dla kempingów, a trzy kategorie standardu (oznaczone cyframi rzymskimi) stosowane są w odniesieniu do domów wycieczkowych i schronisk młodzieżowych. Za przydzielenie do odpowiedniej kategorii obiektów hotelarskich i za prowadzenie ich ewidencji odpowiada marszałek województwa właściwy lokalizacji obiektu hotelarskiego (art. 38). 

Aby rozpocząć świadczenie usług hotelarskich, przedsiębiorca jest zobligowany uzyskać zaszeregowanie do odpowiedniego rodzaju i kategorii. Wzór zgłoszenia określony jest przez ministra właściwego do spraw turystyki. Przedsiębiorca, który ma zamiar rozpocząć świadczenie usług hotelarskich, może ubiegać się o przyrzeczenie włączenia obiektu do odpowiedniego rodzaju i kategorii, zwane promesą. Wydawana jest ona przez właściwego, miejscowego marszałka województwa w formie decyzji administracyjnej i obowiązuje przez czas nie dłuższy niż 2 lata. We wniosku powinny zostać ujęte następujące dane: oznaczenie przedsiębiorcy wraz z podaniem jego siedziby i adresu; nazwa obiektu oraz jego położenie i adres oraz wskazanie rodzaju obiektu oraz kategorii, o które wnioskuje przedsiębiorca. Załącznik powinna stanowić decyzja o pozwoleniu na budowę lub zmianę sposobu użytkowania obiektu. W okresie promesy przedsiębiorca nie może świadczyć usług hotelarskich w obiekcie, ale może używać nazwy i kategorii do celów informacyjnych oraz promocyjnych. W drodze wyjątku, marszałek województwa może zezwolić na rozpoczęcie świadczenia usług hotelarskich przez przedsiębiorcę, który otrzymał promesę, po złożeniu przez niego kompletnego wniosku o zaszeregowanie obiektu hotelarskiego do odpowiedniego rodzaju i kategorii (art. 39, art. 39a).

Członkowie zespołów oceniających obiekty hotelarskie, powołani przez marszałka województwa, mają prawo kontrolować spełnianie wymagań, określonych w artykule 35. ustawy, przez poszczególne obiekty hotelarskie. Ocenie podlegać mogą wszystkie pomieszczenia i urządzenia wchodzące w skład obiektów. Zespół kontrolny może zażądać informacji pisemnych lub ustnych w sprawach objętych kontrolą oraz wymagać okazania dokumentów potwierdzających spełnianie wymogów określonych przez ustawę. Kontroli może również dokonać minister właściwy do spraw turystyki (art. 40). Jeżeli obiekt nie spełnia odpowiednich standardów, organ właściwy może dokonać zmiany rodzaju lub kategorii owego obiektu lub uchylić decyzję o jego zakwalifikowaniu do tego rodzaju i kategorii. Może on nakazać także wstrzymania świadczenia usług do czasu usunięcia uchybień (art. 41). Wszelkie procesy związane z zakwalifikowaniem lub usunięciem obiektów z poszczególnych rodzajów i kategorii bądź też zmianami w ich obrębie oraz odmowy wpisu o ewidencji wydawane są w formie decyzji administracyjnych. Na podstawie danych przekazywanych przez marszałków województw, na stronie internetowej ministerstwa do spraw turystyki umieszczany jest Centralny Wykaz Obiektów Hotelarskich (art. 42).

Jak podaje artykuł 43, ustawy, nazwy rodzajów i oznaczenia kategorii obiektów hotelarskich podlegają ochronie prawnej i mogą być używane wyłącznie w odniesieniu do obiektów hotelarskich w rozumieniu ustawy. Kolejny artykuł dokumentu nakazuje umieszczenie w obiektach hotelarskich w widocznych miejscu następujących informacji: nazwy oraz siedziby lub imienia i nazwiska oraz adresu przedsiębiorcy świadczącego usługi, tablicy określającej rodzaj i kategorię obiektu; informacji o zakresie świadczonych usług wraz z podstawowymi cenami oraz informacji o przystosowaniu obiektu do obsługi osób niepełnosprawnych. Tablicę oraz informację dotyczącą przystosowania obiektu dla osób niepełnosprawnych należy umieścić również na zewnątrz budynku. Za dokonanie oceny spełniania przez obiekt hotelarski wymagań niezbędnych do zakwalifikowania do poszczególnego rodzaju i kategorii pobierana jest opłata, której wysokość określana jest przez ministra do spraw turystyki (art. 44, art. 44a).

Na drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw turystyki ustanawia wymagania dla poszczególnych rodzajów i kategorii obiektów hotelarskich w zakresie wyposażenia oraz świadczonych usług, w tym usług gastronomicznych (art. 45). Szczegółowe wytyczne dotyczące wymagań co do wyposażenia poszczególnych obiektów hotelarskich określają załączniki Obwieszczenia Ministra Sportu i Turystyki z dnia 26 października 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie (Dz. U. 2017 poz. 2166).

Autor: Joanna Adamczyk

fot Włodzimierz Płaneta